GOSPOĐA MINISTARKA
komedija
Reditelj i izbor muzike: Radoslav Milenković
Scenograf: Daniela Dimitrovska
Kostimograf: Jasna Badnjarević
Asistent režije: Mia Knežević
Producent: Elizabeta Fabri
Fotograf: Srđan Đurić
ULOGE:
Živka, ministarka: Lidija Stevanović
Čeda Urošević, zet: Jugoslav Krajnov
Ujka Vasa: Aleksandar Gajin
Dara, kći: Jovana Mišković / Bojana Milanović
Anka, služavka: Sanja Ristić Krajnov / Alisa Lacko
Raka, sinčić: Marko Savković
Pera, pisar iz administrativnog odeljenja: Predrag Momčilović
Dr Ninković, sekretar Min. spoljnih poslova: Marko Savić
Gospa Nata: Ljubica Rakić
Pera Kalenić: Milovan Filipović
Rista Todorović, kožarski trgovac: Milorad Kapor / Dušan Vukašinović
Učiteljica engleskog jezika: Jelena Antonijević
Soja, raspuštenica: Gordana Jošić
Tetka Daca: Tijana Maksimović
Hristina, Dacina kćerka: Jovana Pleskonjić / Višnja Obradović
Jovan Pop-Arsin: Miroslav Fabri
Tetka Savka: Gordana Kamenarović
Tetka Panta: Olivera Stamenković
Mila, Pantina kćerka: Maja Nikolić
Teča Jakov: Dragomir Pešić
Statisti: Slavenko Stupić, Dragan Šušnjar, Dragan Ris, Stevan Hemun
Asistent kostimografa: Snežana Horvat
Asistent scenografa: Nada Danilovac
Majstor svetla: Miroslav Čeman
Inspicijent: Snežana Radovanov Kuzmanov
Sufler: Nataša Barbir
Premijera: 24. januar 2014, scena „Pera Dobrinović“
Predstava traje dva sata i petnaest minuta s jednom pauzom.
Dekor, kostimi i ostala scenska oprema izrađeni u radionicama Srpskog narodnog pozorišta.
Branislav Nušić, najznačajniji srpski komediograf, rođen je u Beogradu, kao Alkibijad Nuša (cin. Alchiviadi al Nuşa), u cincarskoj porodici Đorđa i Ljubice Nuše. Otac mu je bio ugledan trgovac žitom, ali je ubrzo posle Nušićevog rođenja izgubio bogatstvo. Osnovnu školu Nušić pohađa u Smederevu, a gimnaziju u Beogradu; napunivši osamnaest godina, zvanično menja ime u Branislav Nušić. Prava studira najpre u Gracu, da bi u Beogradu 1885. godine diplomirao. Iste godine učestvuje u Srpsko-bugarskom ratu kao dobrovoljac. Zbog pesme „Dva raba“, objavljene u „Dnevnom listu“, osuđen je na dve godine robije, ali biva pomilovan posle godinu dana. Postaje službenik Ministarstva inostranih dela 1889. godine i biva upućen na rad u naše južne krajeve, tada još neoslobođene od turske vlasti, gde provodi čitavu deceniju. Između ostalog, službuje u našim konzulatima u Bitolju, Solunu, Skoplju i Prištini. Prelazi u prosvetnu službu 1900. godine: najpre je sekretar Ministarstva prosvete, a potom dramaturg i zamenik upravnika beogradskog Narodnog pozorišta. Uređuje „Pozorišni list“ 1901. godine, na sopstveni zahtev 1902. godine odlazi u penziju, no iste godine vraćenje u službu kao komesar Pošta i telegrafa. Naredne godine biva postavljen za šefa Nacionalnog odseka za propagandu, ali posle prevrata 1903. godine ponovo je penzionisan. U razdoblju 1904-1905. godine upravnik je Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu, a već 1906. ponovo zamenik dramaturga u Narodnom pozorištu u Beogradu. Od 1908. godine se bavi novinarstvom, objavljujući i pod pseudonimom „Ben Akiba“.
Za vreme Balkanskog rata 1912. godine postavljen za prvog načelnika oslobođenog Bitolja, a 1913. godine osniva pozorište u oslobođenom Skoplju. Sa srpskom vojskom odlazi 1915. preko Albanije na Krf, a 1916-1918. boravi u Italiji, Francuskoj i Švajcarskoj. Posle rata, radi kao načelnik „Umetničkog odseka“ Ministarstva prosvete do 1923. godine, kada odlazi četvrti put (!) u penziju. Od 1925. do 1928. godine upravnik je pozorišta u Sarajevu, a 1929. sa mesta bibliotekara Narodne skupštine, definitivno odlazi u penziju. Član Srpske kraljevske akademije postaje 1933. godine. Umire 19. januara 1938. godine u Beogradu.
Najznačajnija dela:
– Komedije: Narodni poslanik (1886); Protekcija (1889); Običan čovek (1902); Sumnjivo lice (1923); Gospođa ministarka (1929); Mister Dolar (1932); Ožalošćena porodica (1934); Ujež (1935); Dr (1936); Pokojnik (1937); Vlast (nedovršeno).
– Drame: Tako je moralo biti (1900); Pučina (1901); Svet (1906); Nahod (1923).
– Ostala dela: S Kosova na sinje more (putopis, 1894); Devetsto petnaesta, opis povlačenja kroz Albaniju, (1921); Autobiografija, humoristička proza (1924); Retorika (1934).
Najznačajnija izvođenja Gospođe ministarke:
25. maj 1929. – Praizvedba: Narodno pozorište, Beograd; režija Vitomir Bogić; Živka – Žanka Stokić;
1945. – Narodno pozorište, Beograd; režija Dragoljub Gošić; Nevenka Mikulić (alternacije: Mileva Bošnjaković, Mila Dimitrijević);
1947. – Narodno pozorište, Beograd; Živka – Ljubinka Bobić;
1955. – Narodno pozorište, Beograd; režija Dušan Vladisavljević; Živka – Ljubinka Bobić;
1958. – Jugoslovensko dramsko pozorište, režija Bojan Stupica; Živka – Mira Stupica;
1964. – Narodno pozorište, Beograd; režija Braslav Borozan; Živka – Ljubinka Bobić;
1978. – Beogradsko dramsko pozorište, režija Aleksandar Ognjanović; Živka – Radmila Savićević;
1982. – Narodno pozorište, Beograd, režija Milenko Misailović; Živka – Olivera Marković;
1996. – Jugoslovensko dramsko pozorište, režija Dejan Mijač; Živka – Mirjana Karanović;
2004. – Narodno pozorište, režija Jagoš Marković; Živka – Radmila Živković;
2013. – Pozorište „Boško Buha“, režija Tanja Mandić-Rigonat; Živka – Goran Jevtić
Gospođa ministarka u SNP-u:
1966. – režija Dimitrije Đurković; Živka – Dobrila Šokica;
1973. – režija Miodrag Gajić; Živka – Ljubica Ravasi;
1993. – režija Branko Popović; Živka – Aleksandra Pleskonjić Ilić.
RADOSLAV MILENKOVIĆ
Rođen 1958. u Novom Sadu.
Letnja škola pantomime kod Ladislava Fialke (Dubrovnik, 1978)
Letnja škola scenskog pokreta Žaka Lekoka (Pariz, 1979)
1980. diplomirao glumu na Akademiji umetnosti u Novom Sadu, u klasi profesora Branka Pleše
1990. diplomirao pozorišnu i radio režiju na Fakultetu dramskih umetnosti u Beogradu, u klasi profesora Dejana Mijača
1982. sa Sretenom Mokrovićem osnovao u Zagrebu Teatar MM
1984 – 1987. član glumačkog ansambla Teatra &TD. u Zagrebu
1987. do 2005. član glumačkog ansambla Jugoslovenskog dramskog pozorišta u Beogradu
Od 2005. reditelj u Srpskom narodnom pozorištu u Novom Sadu
1989 – 1993. bavio se pedagoškim radom na Akademiji umetnosti u Novom Sadu (predmeti: gluma, dikcija)
1995 – 1996. direktor Drame Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu
2006 – 2007. umetnički savetnik Narodnog pozorišta „Toša Jovanović” u Zrenjaninu
Od 2009. bavi se pedagoškim radom na Visokoj školi dramskih umetnosti u Kapošvaru (Mađarska)
Od 2010. umetnički savetnik Ustanove kulture „Vuk Karadžić“ u Beogradu
U pozorištima Srbije, Mađarske, Švedske, Hrvatske i Makedonije režirao drame Slavomira Mrožeka, Pavela Kohouta, Petera Vajsa, Mjureja Šizgala, Samjuela Beketa, Marše Norman, Rožea Vitraka, Alfreda Žarija, Augusta Strindberga, A. N. Ostrovskog, Maksima Gorkog, Ljudmile Razumovske, Nikolaja Koljade, Ljudmile Petruševske, Edena fon Horvata, Martina Mekdone, Franca Ksavera Kreca, Vladimira Nabokova, Žan-Pola Sartra, Albera Kamija, Aleksandra Galina, Ežena Joneska, Olega Bogajeva, Marine Kar, Šarlote Džons, Majkla Frejna, Ž. B. P. Molijera, Pitera Šefera, Edvarda Bonda, Januša Glovackog, Voltera, A. P. Čehova, Mihaila Bulgakova, Federika Garsije Lorke, Viljema Šekspira, Marina Držića, Aleksandra Popovića, Gorana Stefanovskog, Nebojše Romčevića, Miloša Krečkovića, Radoja Domanovića, Matije Bećkovića…
Ljubin i Đorđev sin.
Arsenijev i Natalijin otac.
U toj maloj sredini nema bura, nema nepogoda, nema zemljotresa, ni požara; ta sredina je ograđena debelim zidom od oluja i vihora koji vitlaju kroz društvo. Ona živi u svojim sobama, ulica je za nju strani svet, inostranstvo, za nju su događaji koji uzbuđuju kontinente samo novinarska lektira.
Pera dobio klasu, Đoka se razboleo, Steva položio ispite, Jova premešten, gospa Mica kupila novu spavaću sobu, gospa Savka ošišala ko su, gospa Julka pravi novu haljinu od krep-de-šina, prija-Maci izgoreo kuglov, a prija Anka izljubila na friše-fire sto sedamdeset dinara. Eto, to su senzacije, to emocije, to događaji male sredine.
I, eto, iz te i takve sredine ja sam uzeo za ruku jednu dobru ženu i dobru domaćicu — gospođu Živku Popović — i izneo je naglo, neočekivano i iznenadno, iznad njene normalne linije života. Takav jedan poremećaj na terazijama života kadar je učiniti, kod ljudi iz male sredine, da izgube ravnotežu te da ne umeju da se drže na nogama. I eto, u tome je sadržina Gospođe ministarke, u tome sva jednostavnost problema koji taj komad sadrži.
Branislav Nušić, iz „Predgovora za Gospođu ministarku“
Kritika o Nušiću i Gospođi ministarki
„Nušićevo čudo smeha je bez premca, olimpijsko-bogovske lakoće, homerovsko, neobuzdano, silovito, buntovnički usmereno protiv svih stega („napregnutosti“, „bola“, „ružnog“) – pa, čak ustremljeno i protiv svih ograničavanja svoga sopstvenog izraza (protiv „zanata“, protiv „veštine“). taj nagon je u Nušiću bio tako neodoljiv da mu je i on sam podlegao. I u svome stvaranju se – očigledno – uzdao samo i jedino u njega. Otuda Nušić (kao i većina velikih stvaralaca) nije bio – „intelektualac“. On nikad nije (kao Sterija, recimo) pomno proučavao poetike, i zakonitosti, i mehaniku scene. Po našem mediteranskom mentalitetu i nestudioznosti, za njega je učenje bilo nešto što je svojstvo netalentovanih. Po prirodi izraziti romantičar – boemstvo; nacionalna ekstaza; službovanje s Vojislavom Ilićem na Kosovu; doboši, zastave, trube, patriotski govori; narodna odbrana; kalabreski šešir; „dardaneli“, Skadarlija; otpuštanje iz službe i ostavke; materijalna kuburenja – Nušić je verovao samo u nadahnuće i spontanost.“
Bora Glišić, Genije i pesnik mediteranskog smeha
„Ličnost Živke je predvodnik svim akcijama u komediji. Ona spada u najmarkantnije, najživopisnije i najsočnije likove srpske književnosti. Ostale ličnosti u komediji su njoj podređene, nalaze se u njenoj sviti. Naj plastičnija je među njima ličnost ujka-Vasa, živa u karakteru, u crtama lukavstva i pritvorstva, kao i praktičnog duha, onakvog od koga se kuju „drveni“ advokati i lažni svedoci, a još više u humoru koji je Nušić dao obilato ovoj ličnosti.“
Velibor Gligorić, Drame Branislava Nušića
„…Nušićeve rodoljubive istorijske tragedije i njegove naglašeno moralističke porodične drame ostale su potpuno u senci njegovih popularnih komedija, u kojima su figure patrijarhalnog srpskog mentaliteta prikazane u prelasku iz seljačkog, orijentalnog stanja prema urbanim, evropejskim shvatanjima.
Nušić je retko i sasvim usputno satiričar, a njegov humor je uglavnom verbalan. Njegovi nesposobni birokrati, korumpirani političari, njegove varoške alapače i prevaranti, njegovi skorojevićki trgovci i njihovi tobož pozapadnjačeni potomci, poslužili su kao efektna inspiracija za generacije komičkih glumaca. Često izvođene u slovenskim sredinama, kao i u Nemačkoj, Austriji i Mađarskoj, njegove najznačajnije komedije su Gospođa ministarka i Ožalošćena porodica.“
Martin Banham, The Cambridge Guide to Theatre
„Tematska osnova Nušićevih komada može se formulisati pitanjem: kako će određen skup ljudi jedne određene sredine reagovati na događaj ili činjenicu koji taj skup upliću u jedan zaplet zajedničkih interesa? Ovom gledištu mogla bi se staviti zamerka da je, na primer, Gospođa ministarka tipična komedija karaktera naslovnog lica. U stvari, Živka ministarka nije poseban karakter, nego samo jedan izdvojen iz skupa srodnih; ona nije, kao u komedijama karaktera, suprotstavljena jednom skupu suprotnih karaktera, nego samo samostalna varijanta jedne jedninke iz skupa, izdvojena samo povremeno i samo relativno samostalna. To se najbolje vidi iz najsnažnije scene komada, u kojoj se ministarka nađe sa celom porodicom; ona tu nije protivstavljena porodičnom skupu, nego je pasivni pretekst istosmernog reagovanja tog skupa.“
Josip Kulundžić, Princip akcionih grupa
